در واقع باید بگوییم پاسخ صریحی برای این پرسش که ” هوش مصنوعی چیست ؟ ”
نداریم ! نمی توان منکر شد که یکی از معما های بزرگ حل نشده در قرن بیستم
مغز بشر بود ! دانشمندان تاکنون موفق نشده اند ساختار و کارکرد مغز را به
طور کامل تشریح کنند. البته پیشرفت های علم در این زمینه بی تردید بزرگ
بوده است. هم اکنون علم عصب شناسی که به مطالعه سیستم عصبی موجودات زنده و
به ویژه انسان می پردازد قادر است بسیاری از ساختارها و کارکردهای مغز را
تشریح کند، ولی هنوز به درجه ای از شناخت از مغز خود نرسیده ایم که اعلام
کنیم معمای مغز حل شده است.
تازه این بخشی از ماجراست ، حتی اگر متخصصان هوش مصنوعی مغز انسان را
شناخته بودند آیا می توانستند ادعا کنند هوشمندی فقط در انسان وجود دارد و
بس ؟ اگر از شما بپرسند گربه هوشمند است یا خیر چه جوابی می دهید ؟ اگر دقت
کرده باشید گربه های ولگرد (که به وفور یافت می شوند) در فصل زمستان پس از
اینکه ماشین خود را به داخل می آورید و خاموش می کنید به طرف موتور ماشین
حمله ور شده و روی موتور می خوابند ! این کار نشان می دهد که گربه محل شما
توانسته گرم بودن موتور بلافاصله بعد از خاموش شدن را درک کند . پس می توان
نتیجه گرفت گربه تا حدی هوشمند است .
در حقیقت هدف اصلی هوش مصنوعی چیست ؟
در واقع هدف ما ساخت موجود مصنوعی از چیزی است ( هوشمند ی) که خود آن را به درستی نمی شناسیم و بدیهی است این کار بسیار دشواری خواهد بود . به همین علت بنیان گذاران هوش مصنوعی و ادامه دهندگان راه آنها با نگرش های متفاوتی به عرصه علم هوش مصنوعی نگاه کرده و بیشتر تحت تاثیر رشته اصلی خود (ریاضیات، روان شناسی، کامپیوتر، …) دیدگاه های متفاوتی را به هوش مصنوعی تزریق کرده اند .
هوش مصنوعی چیست ؟ آیا هوش مصنوعی ریاضی است ؟
بسیاری از دانشمندان فعال در زمینه هوش مصنوعی در اصل ریاضی دان بوده اند . آنها بر این باورند که اگر بتوان دانش موجودات هوشمند را با مدل های ریاضی بیان کرد آنگاه می توان این دانش ریاضی شده را به ماشینی منتقل کرد که قادر به استفاده از ان باشد . توجه شود که کامپیوتر خود یک ماشین ریاضی است و هر آنچه برای کامپیوتر تعریف می کنیم ابتدا باید به زبان ریاضی بیان شود.
هوش مصنوعی چیست ؟ آیا هوش مصنوعی همان مهندسی نرم افزار است ؟
اگر بخواهیم سیستم هوشمند مصنوعی داشته باشیم در حال حاضر عملا مجبور به استفاده از کامپیوتر هستیم. برای ساخت چنین سیستمی باید یک برنامه کامپیوتری بنویسیم. پس اگر سیستم هوشمند یک برنامه کامپیوتری باشد (که در عمل نیز بیشتر سامانه های هوشمند کنونی برنامه های رایانه ای هستند) چه تفاوتی بین برنامه هوشمند و یک برنامه معمولی نرم افزار است؟
هوش مصنوعی چیست ؟ آیا هوش مصنوعی همان زبان شناسی است ؟
اگر بتوانیم دستور کاملی برای زبان فارسی تعریف کنیم و آن را به ماشین بدهیم آنگاه کامپیوتر نیز قادر است همانند ما به زبان فارسی صحبت کند و یا اینکه به حرف های من و شما گوش دهد. شاید سوال کنید کامپیوتر نه گوش دارد و نه زبان؟ اما فراموش نکنید ساخت ابزارهای مصنوعی مثل بلندگو و یا میکروفون که از طریق آن کامپیوتر نیز مانند انسان زبان و گوش پیدا کند سال ها است که انجام شده و تازه بسیار بهتر از ابزارهای ما نیز کار می کنند .
هوش مصنوعی چیست ؟ آیا هوش مصنوعی همان روان شناسی است؟
چرا این همه اصرار داریم ماشین مصنوعی هوشمندی بسازیم که ساختار فکری آن
همانند انسان باشد؟ اگر ماشین هوشمند ما قادر باشد رفتارهای انسان هوشمند
را تقلید کند پس خود نیز موجودی هوشمند خواهد بود.
به راستی هوش مصنوعی چیست ؟ شاید سوالات فوق شما را کمی گیج کرده باشد . پس
این همه هیاهو برای هوش مصنوعی که به ویژه در این سال های اخیر راه افتاده
برای چیست ؟ این که چیزی جز ترکیب چند علم دیگر نخواهد بود ؟ داستان هوش
مصنوعی و درک آن همانند آن داستان مشهور مولوی درباره فیلی است که از
هندوستان آورده بودند و در اتاق تاریکی از آن نگه داری می کردند. هر فردی
بسته به بخشی از فیل که به آن دسترسی داشت آن را شبیه ستون و… شناسایی و
تفسیر می کرد . هوش مصنوعی نیز مانند فیل داستان مولوی است که در اتاق
تاریکی قرار دارد. هر کسی با دانش اولیه خود به آن دست زده و سعی کرده
برداشت خود را به عنوان کل به دیگران بقبولاند. از آنجاکه هنوز ابعاد علمی
ساخت موجود هوشمند مصنوعی روشن نیست و پاسخ سوالات بسیاری بر همگان پوشیده
است. این اختلاف دیدگاه ها بسیار طبیعی به نظر می رسد .
دیدگاه های مختلف در مورد اهداف هوش مصنوعی
تا اینجا به این نتیجه رسیدیم که دانشمندان هوش مصنوعی نیز خود به درستی
در مورد اهداف این علم توافق نظر ندارند . دو دیدگاه متفاوت در هوش مصنوعی
از نظر اهداف این علم قابل طرح است. دیدگاه نخست را از طریق نقل قول از
مصاحبه با ماروین مینسکی بیان می کنیم :
سوال: در اواخر دهه شصت ، آیا فکر می کردید که مسائل ساده ای مثل دنیا ی بلوک ها تمامی نمودهای اصلی هوش مصنوعی را مسخر خواهد کرد ؟
مینسکی : بله چنین بود و الان هم همینطور ! من فکر می کنم دور شدن از این
گونه مسائل دلیل اصلی عدم پیشرفت در هوش مصنوعی است . مسئله این است که
کارکردن با مسائل مشخص عمق ندارد .
این نقل قول نشان می دهد که گروهی بر این باور هستند که ما باید دنبال ساخت
ماشینی باشیم که قادر به فکر کردن مانند انسان باشد.پس آنچه در هوش مصنوعی
مهم است ساخت موجودی متفکر است، حتی اگر گوش و چشم و… نداشته باشد .
گروه دوم دقیقا در جهت مخالف گام برمی دارند. این گروه معتقدند هوش مصنوعی
باید دنبال رفع مشکلات کنونی زندگی بشر باشد، پس به جای پرداختن به تصورات
دور و دراز بهتر است با حل مسائل کاربردی نیازهای واقعی را برطرف کنیم. این
نگرش امروزه غالب است. به همین علت تمایل به حل مسائل کاربردی در هوش
مصنوعی این علم را از جنبه ی تئوری صرف خارج کرده و به صورت کاربردی در
آورده است .
در واقع برای ساخت روباتی همانند انسان لازم است اندام های حسی و حرکتی آن
را بسازیم . به عبارت دیگر روبات ما باید ببیند ، بشنود و یا حتی توانائی
بوییدن داشته باشد. با کمک این حواس می توان ادراک لازم از محیط را به دست
آورد. دیدن و شنیدن فرآیند بسیار پیچیده ای است که خود نیاز به استفاده از
هوش مصنوعی دارد . روبات (همانند انسان) با استفاده از اطلاعات دریافتی از
محیط به تحلیل این اطلاعات پرداخته و بر مبنای این داده ها و دانش قبلی و
مشاهدات گذشته خود تصمیم می گیرد. این بخش همان تفکر است که در آن جنبه های
هوشمندی مورد توجه قرار می گیرد. در نهایت مغز سیستم به اندام های حرکتی
(برای انسان دست و پا، برای روبات موتور حرکتی و بازوی الکتریکی) دستور
انجام کاری را خواهد داد. این چرخش تمام زندگی من وشما را تشکیل می دهد و
روبات نیز باید همین قابلیت را داشته باشد.
فراموش نکنید زمانی که برادران رایت اولین هواپیما را اختراع کردند ، شاید
بیشتر به دنبال آرزوی پرواز انسان بودند اما امروز شرک ایرباس یا بوئینگ به
دنبال لذت بردن از کار خود یا برطرف کردن آرزوی بشر نیست بلکه هزاران نفر
از این راه زندگی می کنند و میلیون ها نفر هم از فواید این تلاش استفاده می
کنند. این همان داستانی است که برای هوش مصنوعی در حال وقوع است .
امیدواریم اطلاعاتی مفید در زمینه هوش مصنوعی و و این که در اصل هوش مصنوعی چیست ؟ در اختیار تان قرار داده باشیم .
اصلی ترین کاربرد های هوش مصنوعی
امیدوارم تا اینجا به سوال “هوش مصنوعی چیست” درست پاسخ داده باشیم. حال به چند کاربرد هوش مصنوعی توجه کنید.
– طراحی نرم افزار های هوشمند هوش مصنوعی : این نرم افزارها برای انجام
کارهای تخصصی توانایی زیادی دارند. نمونه هایی از این نرم افزار ها در
آزمون های استخدامی به کار می روند.
– طراحی بازیهای هوشمند : در زمان انجام بازی دشمنان شما هوشمند هستند. ریشه آن هوش مصنوعی است که در بازی به کار رفته.
– روباتهای هوشمند : ماشینهایی ماندد روباتهای کاوشگر و امدادگر هم از هوش
مصنوعی بهره می برند. این روبات ها نیاز به انتخاب در هر لحظه و جستجو و
تصمیم گیری دارند که با هوش مصنوعی انجام می شود.
